Donderdagmiddag 23 september op Terschelling. Zo’n 70 deelnemers van Springtij hebben zich verzameld om zich te verdiepen in de transitie naar een natuurinclusieve landbouw. Een landbouw die de natuur als basis neemt voor zijn bedrijfsvoering en een landbouw die de natuur verbetert. Maar #hoedan? Deze nieuwe vorm van landbouw moet ook rendabel zijn, zowel op bedrijfsniveau als maatschappelijk. En dat is lastig. De consument betaalt niet de ‘eerlijke’ prijs voor zijn voedsel. Moet de overheid bijspringen? Wat kan de sector zelf doen om te verduurzamen?
Voor Laura van Rossem (ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) zijn deze vragen prangend. Het ministerie is zoekende naar goede antwoorden om de sector te verduurzamen. Gert-Jan Stoeten (Agrarisch Collectief Groningen West) heeft ook niet gelijk een pasklaar antwoord. Als natuurboer zoekt hij naar nieuwe wegen en een zekere toekomst. Zijn gesprekken met zijn neef zijn openhartig: “hoeveel bussen zet je aan de weg?”. Natuurinclusieve landbouw vereist andere vakmanschap dan de traditionele landbouw. Gert-Jan ziet veel in een afrekenbare stoffenbalans, een betere beloning voor zijn producten en lange termijnduidelijkheid van de overheid.
Mogelijk heeft Jos Cozijnsen (Climate Neutral Group) een deel van de oplossing. Via de koolstofmarkt is er een financiële waarde voor de CO2-waarde van de regeneratieve landbouw. Jos is bezig met een pilot in de zuivelketen waardoor de boer een hogere literprijs kan ontvangen.
In deelsessies zijn we op zoek gegaan naar antwoorden. Een paar opvallende suggesties.
- Stimuleer een cultuurverandering: natuurinclusieve landbouw is het nieuwe normaal.
- Zorg voor goede beloning van de boer (betaal voor ecosysteemdiensten, true pricing, nieuwe ketens ontwikkelen).
- Lagere grondprijzen zijn ook nodig en pas pachtvoorwaarden aan.
- Help boeren om zijn/haar opties inzichtelijk te maken (bv via een rekenmodel).
- En ontwikkel een langetermijnvisie, ook ruimtelijk. Dit geeft de sector houvast.
In de slotreflectie gaf Martine Boon (Rabobank) aan dat banken onderdeel willen zijn van de oplossing.
Kortom, natuurinclusieve landbouw heeft de toekomst, maar deze komt niet vanzelf. Er is werk aan de winkel. Alle partijen hebben een stuk van de puzzel in bezit. Er zijn veel ideeën, dus laten we samen de puzzel gaan leggen.
Oktober 2021. Door Keimpe Wieringa. Loods Agrarische en Natuurlijke omgeving Springtij.
In het kernthema leiderschap gaat het over de hernieuwde verbindingen die nodig zijn voor samenleven. In de crisis gloort ook hoop. Wereldwijd staan mensen op, verenigen zich en willen een diepgaande verandering in onze samenlevingen.
We staan voor enorme uitdagingen, groter dan ooit. Niet alleen de Corona-crisis maakt ons hiervan bewust. Ook voor corona was duidelijk dat diepgaande veranderingen nodig zijn. Maar de mens schuwt van nature vaak veranderingen en houdt graag vast aan het oude, bekende en vertrouwde. Inspiratie geeft je kracht, zorgt voor motivatie en wakkert je innerlijke passie aan. Voor welke uitdaging je ook staat, inspiratie zorgt voor de redenen waarom je iets echt graag wilt. Inspiratie zorgt ervoor dat je in beweging wilt komen en dat je vooruit wilt gaan. Inspiratie is iets heel persoonlijks, sommigen vinden inspiratie in de natuur, anderen in religie en geloof. Op Springtij gaan we kijken hoe we inspiratie kunnen inzetten om de duurzame transitie van Nederland te versnellen, op persoonlijk vlak en ook gezamenlijk.
Al voor Corona was het duidelijk: we kunnen zo niet doorgaan. Het systeem kraakt aan alle kanten, we overschrijden de draagkracht van de aarde en de sociale ongelijkheid wordt steeds groter. Het groei paradigma en de consumptie-waan van de afgelopen decennia zijn niet langer houdbaar. Globalisering maakt ons afhankelijk. Het is hoog tijd voor een grondige systeemverandering. Naar een rechtvaardig, ecologisch en sociaal verantwoord en duurzaam systeem. Hiervoor zijn stimulerende en regulerende maatregelen nodig. Een ander belastingsysteem, beprijzen van de ‘Commons’, nieuwe indicatoren (naast of in plaats van het BNP). De coronacrisis spoort ons aan om nu meteen aan de slag te gaan.
Bij alle opgaven spelen mensen en sociale systemen de bepalende rol. Technische oplossingen werken alleen als ze gepaard gaan met sociale innovatie. Wereldbeeld, cultuur, sociale dynamiek en persoonlijke overtuigingen zijn evenzeer bepalend voor gedrag als regels, normen, prijsprikkels en technologie.
Een directielid van de Nederlandse Bank stelde recent dat ‘back to normal’ geen optie is. Dat leidt tot 3,7 graden opwarming en heeft catastrofale gevolgen voor onze samenleving. Stiglitz en Stern (Universiteit van Oxford) adviseren dat we nu moeten investeren in die sectoren die én de economie én het klimaatbeleid steunen. De Nederlandse doelen voor 2030 op klimaat- en ander gebied zijn helder én hoogstnoodzakelijk. Over hoe we daar komen valt nog wel wat te zeggen. Op Springtij gaat de industrie, overheden en maatschappij zoeken naar hoe ‘we’ dat gaan doen, wat ervoor nodig is én wat het kan opleveren.
Hoe ziet wonen en werken in een duurzame omgeving eruit? En welke stappen zijn zowel in de komende 10 jaar als in de volgende kabinetsperiode nodig om deze omgeving te ontwikkelen? Dit gaat niet alleen om onze energievoorziening, maar over een omgeving waarin onder andere beschikbaarheid en betaalbaarheid van woningen, gezondheid, sociale aspecten, mobiliteit en de verbinding tussen stad en regio in elkaar grijpen.
Nederland leeft met water. Als deltabewoners heeft onze identiteit zich ontwikkeld met de meanderende rivieren, ons profijt van en ontzag voor de zee en ons polderlandschap. Hollandsche kunstenaars hebben deze identiteit gevangen in hun beelden en woorden.