Van een dominante naar een duurzame economie
De economie, het systeem waarin we leven op basis van vertrouwen en afspraken. Ofwel het financiële stelsel, de markt en alles wat daarbij hoort, is dominant in het kijken naar de wereld. Een systeem als een eigen werkelijkheid, daarbij kannibaliserend op wat van waarde is. Tijdens Springtij Forum gaan we de weg van een dominante naar een duurzame en dienende economie uittekenen. We pakken drie systeemfouten aan en bouwen aan fundamenteel andere economische toekomsten.
Een systeem dat een eigen werkelijkheid is geworden, daarbij kannibaliserend op ‘plek’ en ‘samen’. En het erge is, we staan er niet bij en kijken ernaar, we zijn niet passief, maar we zijn actieve deelnemers aan dat systeem. Sterker nog: onze handelingen houden dat systeem in stand én versterken het.
Dit geeft ook de grootste kans. Wij kunnen dit systeem veranderen. Wij kunnen dit laten werken voor de waarden die wij belangrijk vinden in onze samenleving, belangrijk voor samen en plek. Daar is moed voor nodig. Moed om het systeem ter discussie te stellen. Moed om afscheid te nemen van aannames, routines, ideeën, verdienmodellen en producten. Maar wellicht nog meer moed om vanuit het huidige systeem naar een systeemverandering te handelen. Handelingsmoed. Die krijg je door het grote probleem te vertalen naar de dag van morgen. En dan concrete stappen te zetten die in je eigen invloedssfeer zijn. Ook ons economische systeem is per slot van rekening maar een verhaal…
Een verhaal dat broodnodig toe is aan een update.
We richten ons op de drie grote systeemfouten van het kannibaliserende beest van de economie: We tellen verkeerd, we denken verkeerd en sturen verkeerd.
We tellen de verkeerde waarden: in plaats van rekening te houden met alles wat ertoe doet voor de welvaart hier, later en elders, tellen we alleen financiële waarde in het nu. Klimaatverandering, biodiversiteitsafbraak en het welzijn van toekomstige generaties staan niet op de balans en dus tellen ze niet in ons huidige economische systeem. Dit gaat mis, want blijven we een systeem voeden dat kannibaliseert op onze ecosystemen en mensen. en telt zo’n economie niet op tot een collectief belang. De vraag is dus: hoe kunnen we beter tellen?
We denken ook verkeerd. We blijven maar denken dat materiële groei een doel is, terwijl het enkel een middel is om welvaart te bereiken. We vergeten ook te bedenken dat, terwijl dit middel in het verdelen wellicht nuttig was voor welvaart in Nederland, het nu wellicht juist het probleem is. We verwarren nog steeds economische groei met vooruitgang. Dit heeft consequenties voor ons beleid en gedrag. Verkeerd denken over het systeem leidt tot beperkt oplossingsdenken. De vraag hier: hoe kunnen we beter denken?
We sturen in ons financiële stelsel verkeerd. Als we het financiële stelsel visualiseren als een waterwerk, dan irrigeert dat de verkeerde gebieden: de rijk besproeide gebieden krijgen alleen maar meer water, waardoor ongelijkheid wordt vergroot. Wat maatschappelijk van belang is, wat een duurzame wereld verder helpt, is vaak een droge vlakte. De vraag hier: Hoe kunnen we beter sturen? Hoe kunnen we de kanalen zo verleggen dat een duurzame wereld kan bloeien?