Doorgaan
Door Maurits Groen, september 2020
Vreemde gewaarwording -ineens binnen een half uur van kerngezond naar hondsberoerd en vervolgens twee weken lang 39,5 koorts, knallende hoofdpijn, overal spierpijn, geen oog dicht kunnen doen, geen hap eten maar alleen thee en bouillon. En dat terwijl de laatste keer dat ik meer dan hooguit een paar dagen ziek was om precies te zijn februari 1963 was (wat ik me nog herinner, omdat ik toen op een klein sneeuwend zwartwit tv’tje Reinier Paping de barre Elfstedentocht van dat jaar zag winnen).
En vervolgens langzaam weer bij je positieven komen in een compleet veranderde wereld (want die corona kreeg ik nog voor de ‘intelligente lockdown’). Een wereld waarin -je kunt het je nu amper nog voorstellen- je door hartje Amsterdam kon wandelen zonder werkelijk 1 mens te zien, Dam, Rokin, Wallen, Nieuwezijds. Geen hond.
Een wereld met een ongeschonden, niet doorkrijste lucht zonder condensstrepen. Met lege snelwegen. Met ruim 7 miljoen kijkers naar DE persconferenties.
Ineens kreeg de regering, de overheid na veertig jaar steeds verder terugtreden en steeds meer markt de regie weer in haar schoot geworpen. En ineens bleek iedereen te willen luisteren -even. Want ja: crisis.
Een acute, levensbedreigende crisis -daarop reageren, daar zijn we als mensen best goed in. Het besef dat een minuscuul virusje ineens mondiaal de boelen compleet op z’n kop kan zetten, fungeerde ook als wake up call. A) Doordat dat kennelijk inderdaad mogelijk is, acute totale chaos, maar ook ineens: centrale regie B) Doordat velen parallellen begonnen te beseffen met die andere, liever weggestopte crises die zich inmiddels via hun voorboden aandienen: klimaat, biodiversiteit, bodem, oceanen. Minder acute crises, maar wel nog veel dieper ingrijpende en bovendien permanente crises.
Velen probeerden dat besef, die sfeer aan te grijpen om ook die structurele crises hoger op de agenda te krijgen en krachtig aan te gaan pakken. Inmiddels merken we dat er waarschijnlijk wel wat blijvende veranderingen gaan optreden (meer vanuit huis werken, misschien wat minder snel vliegen voor een vergaderingetje of een toespraakje), maar grosso modo zijn velen beducht voor de reele economische gevolgen van de coronaperiode en de maatschappelijke en politieke fall out daarvan. En daarom: liefst zsm. terug naar business as usual, nou ja vooruit: business as usual light.
En ja, ondertussen heb ik zojuist samen met de onversagende Jan van Arkel het boek ‘ZES GRADEN’ uitgegeven. Onder dezelfde titel beschreef gelauwerd wetenschapsauteur Mark Lynas in 2007 al de concrete gevolgen van 1,2,3,4,5 of zelfs 6 graden mondiale temperatuurstijging. Na 13 jaar en gigantisch veel meer onderzoek blijkt dat die gevolgen zich pakweg 1 graad eerder aandienen.
Het bejubelde ‘Parijs 2015’ betekent de facto dat als alle 192 VN-lidstaten al hun ingediende plannen volledig en op tijd uitvoeren, we nog steeds afstevenen op 3 graden global warming. We weten inmiddels vijf jaar later dat dat ‘doel’ (lees bij Lynas wat de gevolgen van 3 graden zijn…) bij lange na niet gehaald zal worden. We zijn op volle ramkoers die onze beschaving zelfs nog deze eeuw totaal zal ontwrichten.
‘Hoe houd jij de moed erin?’ krijg ik wel eens gevraagd (nu ik vanaf 1977 royaal fulltime met ‘verduurzaming’ aan de slag ben), en dan anno 2020 zo’n boek als ‘Zes graden’ moet uitgeven). Het eenvoudige antwoord luidt: alles wat je doet, doet ertoe. In de realiteit, maar in elk geval ook voor mezelf.
Hoe kun je jezelf anders in de spiegel aankijken? Je kinderen onder ogen komen?
Willem van Oranje had als lijfspreuk: “Hoop is niet nodig om toch in actie te komen, en succes evenmin om toch door te gaan.” (en de moed erin te houden…). Gelukkig komt er inmiddels ook veel aan verduurzaming eindelijk op gang, op werkelijk elk gebied. Springtij is daarvan een spiegel -en een broedplaats voor versnelling. We staan hier, en kunnen niet anders.
Aan de slag!
In het kernthema leiderschap gaat het over de hernieuwde verbindingen die nodig zijn voor samenleven. In de crisis gloort ook hoop. Wereldwijd staan mensen op, verenigen zich en willen een diepgaande verandering in onze samenlevingen.
We staan voor enorme uitdagingen, groter dan ooit. Niet alleen de Corona-crisis maakt ons hiervan bewust. Ook voor corona was duidelijk dat diepgaande veranderingen nodig zijn. Maar de mens schuwt van nature vaak veranderingen en houdt graag vast aan het oude, bekende en vertrouwde. Inspiratie geeft je kracht, zorgt voor motivatie en wakkert je innerlijke passie aan. Voor welke uitdaging je ook staat, inspiratie zorgt voor de redenen waarom je iets echt graag wilt. Inspiratie zorgt ervoor dat je in beweging wilt komen en dat je vooruit wilt gaan. Inspiratie is iets heel persoonlijks, sommigen vinden inspiratie in de natuur, anderen in religie en geloof. Op Springtij gaan we kijken hoe we inspiratie kunnen inzetten om de duurzame transitie van Nederland te versnellen, op persoonlijk vlak en ook gezamenlijk.
Al voor Corona was het duidelijk: we kunnen zo niet doorgaan. Het systeem kraakt aan alle kanten, we overschrijden de draagkracht van de aarde en de sociale ongelijkheid wordt steeds groter. Het groei paradigma en de consumptie-waan van de afgelopen decennia zijn niet langer houdbaar. Globalisering maakt ons afhankelijk. Het is hoog tijd voor een grondige systeemverandering. Naar een rechtvaardig, ecologisch en sociaal verantwoord en duurzaam systeem. Hiervoor zijn stimulerende en regulerende maatregelen nodig. Een ander belastingsysteem, beprijzen van de ‘Commons’, nieuwe indicatoren (naast of in plaats van het BNP). De coronacrisis spoort ons aan om nu meteen aan de slag te gaan.
Bij alle opgaven spelen mensen en sociale systemen de bepalende rol. Technische oplossingen werken alleen als ze gepaard gaan met sociale innovatie. Wereldbeeld, cultuur, sociale dynamiek en persoonlijke overtuigingen zijn evenzeer bepalend voor gedrag als regels, normen, prijsprikkels en technologie.
Een directielid van de Nederlandse Bank stelde recent dat ‘back to normal’ geen optie is. Dat leidt tot 3,7 graden opwarming en heeft catastrofale gevolgen voor onze samenleving. Stiglitz en Stern (Universiteit van Oxford) adviseren dat we nu moeten investeren in die sectoren die én de economie én het klimaatbeleid steunen. De Nederlandse doelen voor 2030 op klimaat- en ander gebied zijn helder én hoogstnoodzakelijk. Over hoe we daar komen valt nog wel wat te zeggen. Op Springtij gaat de industrie, overheden en maatschappij zoeken naar hoe ‘we’ dat gaan doen, wat ervoor nodig is én wat het kan opleveren.
Hoe ziet wonen en werken in een duurzame omgeving eruit? En welke stappen zijn zowel in de komende 10 jaar als in de volgende kabinetsperiode nodig om deze omgeving te ontwikkelen? Dit gaat niet alleen om onze energievoorziening, maar over een omgeving waarin onder andere beschikbaarheid en betaalbaarheid van woningen, gezondheid, sociale aspecten, mobiliteit en de verbinding tussen stad en regio in elkaar grijpen.
Nederland leeft met water. Als deltabewoners heeft onze identiteit zich ontwikkeld met de meanderende rivieren, ons profijt van en ontzag voor de zee en ons polderlandschap. Hollandsche kunstenaars hebben deze identiteit gevangen in hun beelden en woorden.