Grenzen bereikt aan de maakbaarheid van ons water- en bodemsysteem.
Gepubliceerd: 28 juli 2021
De nieuwe fysiografische kaart van Nederland maakt inzichtelijk waar de vijf in het essay benoemde urgente en voorzienbare water- en bodemknelpunten zich bevinden. Voor de legenda: zie essay.
Gebruikers in elkaars (vaar)water
Ons land heeft een rijke traditie van omgaan met water. Maar de steeds intensievere inrichting van Nederland heeft de afgelopen decennia geleid tot een sterk technisch gereguleerd waterbeheer binnen zeer krappe marges. Dit systeem is op veel plekken niet in staat veranderingen op te vangen van klimaatverandering en van de grote ruimtelijke transities die op Nederland afkomen. Het lukt daardoor niet altijd meer om aan alle eisen en wensen van alle gebruikers te voldoen. En die gebruikers zitten steeds vaker in elkaars (vaar)water.
De lagenbenadering Op waterbasis (rechts), waarin de occupatie- en netwerklaag zijn afgestemd op de ondergrond. Bron beeld links: ruimtexmilieu.nl, Peter Dauvellier.
Ruimtelijke herordening
Onze ondergrond is voor verschillende gebruiksfuncties nu al te slap, steeds vaker te nat of te droog, en op termijn te zout of gevaarlijk. Hierdoor kunnen water- en bodemsystemen de gevraagde eco-systeemdiensten, zoals efficiënte voedselproductie of schone lucht, op termijn niet goed meer leveren. Een ruimtelijke herordening ‘op waterbasis’ kan hierop een antwoord bieden. Het essay brengt in beeld waar op nationaal schaalniveau op de lange termijn Nederland te slap, nat, droog, zout of gevaarlijk wordt. Hiermee wordt een bijdrage geleverd aan de dialoog over een duurzamere ruimtelijke inrichting van ons land.
“Ik hoop dat ons essay ‘Op Waterbasis’ een aanzet zal zijn voor een ruimtelijke planning die meer dan voorheen gebaseerd is op kennis van water en ondergrond. En dat het hiermee kan bijdragen aan de nodige transitie naar een toekomstbestendige inrichting en gebruik van ons land”, aldus Annemieke Nijhof, algemeen directeur Deltares.
Klik hier voor de interactieve nieuwe fysiografische kaart van Nederland waarin de in het essay benoemde water- en bodemknelpunten zichtbaar gemaakt en samengesteld kunnen worden. Het bestand wordt interactief zodra je het eerst downloadt.
Op Waterbasis is een gezamenlijk product van Deltares, BoschSlabbers en Sweco. Download dit rapport eerst om de interactieve kaarten te kunnen inzien.
In het kernthema leiderschap gaat het over de hernieuwde verbindingen die nodig zijn voor samenleven. In de crisis gloort ook hoop. Wereldwijd staan mensen op, verenigen zich en willen een diepgaande verandering in onze samenlevingen.
We staan voor enorme uitdagingen, groter dan ooit. Niet alleen de Corona-crisis maakt ons hiervan bewust. Ook voor corona was duidelijk dat diepgaande veranderingen nodig zijn. Maar de mens schuwt van nature vaak veranderingen en houdt graag vast aan het oude, bekende en vertrouwde. Inspiratie geeft je kracht, zorgt voor motivatie en wakkert je innerlijke passie aan. Voor welke uitdaging je ook staat, inspiratie zorgt voor de redenen waarom je iets echt graag wilt. Inspiratie zorgt ervoor dat je in beweging wilt komen en dat je vooruit wilt gaan. Inspiratie is iets heel persoonlijks, sommigen vinden inspiratie in de natuur, anderen in religie en geloof. Op Springtij gaan we kijken hoe we inspiratie kunnen inzetten om de duurzame transitie van Nederland te versnellen, op persoonlijk vlak en ook gezamenlijk.
Al voor Corona was het duidelijk: we kunnen zo niet doorgaan. Het systeem kraakt aan alle kanten, we overschrijden de draagkracht van de aarde en de sociale ongelijkheid wordt steeds groter. Het groei paradigma en de consumptie-waan van de afgelopen decennia zijn niet langer houdbaar. Globalisering maakt ons afhankelijk. Het is hoog tijd voor een grondige systeemverandering. Naar een rechtvaardig, ecologisch en sociaal verantwoord en duurzaam systeem. Hiervoor zijn stimulerende en regulerende maatregelen nodig. Een ander belastingsysteem, beprijzen van de ‘Commons’, nieuwe indicatoren (naast of in plaats van het BNP). De coronacrisis spoort ons aan om nu meteen aan de slag te gaan.
Bij alle opgaven spelen mensen en sociale systemen de bepalende rol. Technische oplossingen werken alleen als ze gepaard gaan met sociale innovatie. Wereldbeeld, cultuur, sociale dynamiek en persoonlijke overtuigingen zijn evenzeer bepalend voor gedrag als regels, normen, prijsprikkels en technologie.
Een directielid van de Nederlandse Bank stelde recent dat ‘back to normal’ geen optie is. Dat leidt tot 3,7 graden opwarming en heeft catastrofale gevolgen voor onze samenleving. Stiglitz en Stern (Universiteit van Oxford) adviseren dat we nu moeten investeren in die sectoren die én de economie én het klimaatbeleid steunen. De Nederlandse doelen voor 2030 op klimaat- en ander gebied zijn helder én hoogstnoodzakelijk. Over hoe we daar komen valt nog wel wat te zeggen. Op Springtij gaat de industrie, overheden en maatschappij zoeken naar hoe ‘we’ dat gaan doen, wat ervoor nodig is én wat het kan opleveren.
Hoe ziet wonen en werken in een duurzame omgeving eruit? En welke stappen zijn zowel in de komende 10 jaar als in de volgende kabinetsperiode nodig om deze omgeving te ontwikkelen? Dit gaat niet alleen om onze energievoorziening, maar over een omgeving waarin onder andere beschikbaarheid en betaalbaarheid van woningen, gezondheid, sociale aspecten, mobiliteit en de verbinding tussen stad en regio in elkaar grijpen.
Nederland leeft met water. Als deltabewoners heeft onze identiteit zich ontwikkeld met de meanderende rivieren, ons profijt van en ontzag voor de zee en ons polderlandschap. Hollandsche kunstenaars hebben deze identiteit gevangen in hun beelden en woorden.