Luister naar de ongehoorde stem van de pijn in de samenleving.
Michel van Kats sprak op Springtij Forum met onderzoeksjournalist en historicus Sander Heijne.
Volgens Sander zitten we gevangen in een economisch systeem gebaseerd op groei. Groei van meer spullen en diensten. Hoe kunnen we buiten deze kaders denken en verduurzamen?
In het kernthema leiderschap gaat het over de hernieuwde verbindingen die nodig zijn voor samenleven. In de crisis gloort ook hoop. Wereldwijd staan mensen op, verenigen zich en willen een diepgaande verandering in onze samenlevingen.
Wij gaan op pad, ontdekken, confronteren, zoekend naar de andere vragen, de nieuwe antwoorden, de verbinding en inspiratie. Naar een nieuw balans tussen individu en collectief, geestelijk en materie. Hier en elders, tussen natuur en mens, en onderling.
We werken met kennis vanuit transitietheorie en systeem leiderschap. Met moedige leiders, ondernemers, burgers, jong en oud samen. We gebruiken de kracht van luisteren en de kracht van onze stem. Omdat het kan!
We staan voor enorme uitdagingen, groter dan ooit. Niet alleen de Corona-crisis maakt ons hiervan bewust. Ook voor corona was duidelijk dat diepgaande veranderingen nodig zijn. Maar de mens schuwt van nature vaak veranderingen en houdt graag vast aan het oude, bekende en vertrouwde. Inspiratie geeft je kracht, zorgt voor motivatie en wakkert je innerlijke passie aan. Voor welke uitdaging je ook staat, inspiratie zorgt voor de redenen waarom je iets echt graag wilt. Inspiratie zorgt ervoor dat je in beweging wilt komen en dat je vooruit wilt gaan. Inspiratie is iets heel persoonlijks, sommigen vinden inspiratie in de natuur, anderen in religie en geloof. Op Springtij gaan we kijken hoe we inspiratie kunnen inzetten om de duurzame transitie van Nederland te versnellen, op persoonlijk vlak en ook gezamenlijk.
Al voor Corona was het duidelijk: we kunnen zo niet doorgaan. Het systeem kraakt aan alle kanten, we overschrijden de draagkracht van de aarde en de sociale ongelijkheid wordt steeds groter. Het groei paradigma en de consumptie-waan van de afgelopen decennia zijn niet langer houdbaar. Globalisering maakt ons afhankelijk. Het is hoog tijd voor een grondige systeemverandering. Naar een rechtvaardig, ecologisch en sociaal verantwoord en duurzaam systeem. Hiervoor zijn stimulerende en regulerende maatregelen nodig. Een ander belastingsysteem, beprijzen van de ‘Commons’, nieuwe indicatoren (naast of in plaats van het BNP). De coronacrisis spoort ons aan om nu meteen aan de slag te gaan.
Bij alle opgaven spelen mensen en sociale systemen de bepalende rol. Technische oplossingen werken alleen als ze gepaard gaan met sociale innovatie. Wereldbeeld, cultuur, sociale dynamiek en persoonlijke overtuigingen zijn evenzeer bepalend voor gedrag als regels, normen, prijsprikkels en technologie.
Sociale systemen vertonen grote stabiliteit, maar zijn ook steeds aan verandering onderhevig. Veel krachten oefenen er invloed op uit, zoals (social) media, marketing, rolmodellen, politiek, kunst, levensbeschouwelijke organisaties, onderwijs, wetenschap, etc.. Hoe is verandering in de gewenste richting te sturen?
Soms kan verandering snel gaan. De Corona-crisis en de sociale, psycologisch en economische nasleep daarvan hebben dat al laten zien, maar de effecten op termijn kennen we nog niet. Hoe kunnen de kansen die dit biedt benutten en de bedreigingen vermijden?
Het Coronavirus maakt ons bewust van onze kwetsbaarheid. Natuur zorgt voor veerkracht en ontspanning. Dit waarderen we maar het komt niet terug in hoe we ervoor zorgen. Ook ervaren we door de Coronacrisis dat globalisering ons afhankelijk heeft gemaakt van lange ketens. We slepen ons voedsel de halve aardbol rond. Laten we deze inzichten gebruiken om de andere crisis (stikstof, biodiversiteit, klimaat) aan te pakken. We gaan het gesprek aan met de boer als producent en beheerder van het landschap, de bewoner als consument en recreant, en de natuurbeheerder als beschermer van soorten. En het mag schuren.
Een directielid van de Nederlandse Bank stelde recent dat ‘back to normal’ geen optie is. Dat leidt tot 3,7 graden opwarming en heeft catastrofale gevolgen voor onze samenleving. Stiglitz en Stern (Universiteit van Oxford) adviseren dat we nu moeten investeren in die sectoren die én de economie én het klimaatbeleid steunen. De Nederlandse doelen voor 2030 op klimaat- en ander gebied zijn helder én hoogstnoodzakelijk. Over hoe we daar komen valt nog wel wat te zeggen. Op Springtij gaat de industrie, overheden en maatschappij zoeken naar hoe ‘we’ dat gaan doen, wat ervoor nodig is én wat het kan opleveren.
Hoe ziet wonen en werken in een duurzame omgeving eruit? En welke stappen zijn zowel in de komende 10 jaar als in de volgende kabinetsperiode nodig om deze omgeving te ontwikkelen? Dit gaat niet alleen om onze energievoorziening, maar over een omgeving waarin onder andere beschikbaarheid en betaalbaarheid van woningen, gezondheid, sociale aspecten, mobiliteit en de verbinding tussen stad en regio in elkaar grijpen.
Nederland leeft met water. Als deltabewoners heeft onze identiteit zich ontwikkeld met de meanderende rivieren, ons profijt van en ontzag voor de zee en ons polderlandschap. Hollandsche kunstenaars hebben deze identiteit gevangen in hun beelden en woorden.
Onze Delta staat onder druk, zoals over de hele wereld het geval is. Klimaatverandering leidt tot grote veranderingen in de afvoer van onze rivieren, de neerslag en droogte en de zeespiegel. Maar ook de biodiversiteit verandert: de vogels verleggen hun trek, unieke Nederlandse natuur staat onder druk. En ons intensief ruimtegebruik leidt tot waterkwaliteitsproblemen. Maar water biedt ook energie en ruimte voor de energietransitie.
In de sessies willen we vanuit het perspectief van het IJsselmeer, de Noordzee en Wadden kijken naar de kansen en bedreigingen voor deze grote wateren. En met elkaar bezien welke inspiratie, welk leiderschap en welke sociale en financieel-economische veranderingen nodig zijn om van deze unieke ‘sense of place’ duurzame paradepaardjes te maken.
