Voorbij de horizon van de toekomst kijken naar de inrichting van ons land. Dat is wat onderzoeker Sociale Geografie dr. Peter Pelzer doet met zijn thema Imagination and futuring. Zoals hij stellig beweert: het gaat om wat de maatschappij nodig heeft en vraagt.
Na de Tweede Wereldoorlog moest Nederland opnieuw opgebouwd worden. Ideeën die al langer lagen te wachten konden nu worden uitgevoerd. De landbouw werd hervormd en streng gereguleerd. ‘Nooit meer honger’ werd het adagium. Amsterdam stofte het Algemeen Uitbreidingsplan (1934) af en gebruikte het als blauwdruk om de woningnood te lijf te gaan. De op modernistische leest geschoeide Westelijke Tuinsteden verrezen. En in Drenthe had Jacob Wiersema tijdens de oorlog diep nagedacht over hoe de middenklasse ook een woning zou kunnen bezitten. Nadat de vrede getekend was, richtte hij met een aantal anderen de Bouwspaarkas Drentsche Gemeenten op. Drentenaren konden vanaf nu gemakkelijk sparen voor een koopwoning. Het ontstaan van de voorloper van BPD was een feit. In het huidige tijdsgewricht zijn andere ideeën wederom nodig. Eén miljoen woningen moeten er voor 2030 komen, en wel op zo’n manier dat ze voor iedereen betaalbaar zijn. Minder tastbaar, maar daarom niet minder pregnant is de klimaatcrisis; de woningen zullen CO₂-neutraal moeten zijn. Maar dat is vermoedelijk niet genoeg.
Wanneer er geen enorme technologische doorbraak komt, zoals het op massale schaal afvangen van CO₂ of de ontwikkeling van een zeer efficiënte hernieuwbare energiebron, moeten we ook onze leef- en consumptiepatronen radicaal veranderen.
Alleen dan lukt het om de opwarming van de aarde binnen anderhalve graad of zelfs twee graden te houden. Daarbij zullen we de natuur anders moeten beschouwen. Niet als iets wat we als moderne planologen overwinnen, maar als iets waar we mee samenwerken en samenleven. We zullen er veel meer belang aan moeten hechten hoe we onze planeet achterlaten voor onze kinderen en kleinkinderen. Ideeën ontwikkelen waarin de lange termijn centraal staat.
Peter Pelzer. 29 april 2021
In het kernthema leiderschap gaat het over de hernieuwde verbindingen die nodig zijn voor samenleven. In de crisis gloort ook hoop. Wereldwijd staan mensen op, verenigen zich en willen een diepgaande verandering in onze samenlevingen.
We staan voor enorme uitdagingen, groter dan ooit. Niet alleen de Corona-crisis maakt ons hiervan bewust. Ook voor corona was duidelijk dat diepgaande veranderingen nodig zijn. Maar de mens schuwt van nature vaak veranderingen en houdt graag vast aan het oude, bekende en vertrouwde. Inspiratie geeft je kracht, zorgt voor motivatie en wakkert je innerlijke passie aan. Voor welke uitdaging je ook staat, inspiratie zorgt voor de redenen waarom je iets echt graag wilt. Inspiratie zorgt ervoor dat je in beweging wilt komen en dat je vooruit wilt gaan. Inspiratie is iets heel persoonlijks, sommigen vinden inspiratie in de natuur, anderen in religie en geloof. Op Springtij gaan we kijken hoe we inspiratie kunnen inzetten om de duurzame transitie van Nederland te versnellen, op persoonlijk vlak en ook gezamenlijk.
Al voor Corona was het duidelijk: we kunnen zo niet doorgaan. Het systeem kraakt aan alle kanten, we overschrijden de draagkracht van de aarde en de sociale ongelijkheid wordt steeds groter. Het groei paradigma en de consumptie-waan van de afgelopen decennia zijn niet langer houdbaar. Globalisering maakt ons afhankelijk. Het is hoog tijd voor een grondige systeemverandering. Naar een rechtvaardig, ecologisch en sociaal verantwoord en duurzaam systeem. Hiervoor zijn stimulerende en regulerende maatregelen nodig. Een ander belastingsysteem, beprijzen van de ‘Commons’, nieuwe indicatoren (naast of in plaats van het BNP). De coronacrisis spoort ons aan om nu meteen aan de slag te gaan.
Bij alle opgaven spelen mensen en sociale systemen de bepalende rol. Technische oplossingen werken alleen als ze gepaard gaan met sociale innovatie. Wereldbeeld, cultuur, sociale dynamiek en persoonlijke overtuigingen zijn evenzeer bepalend voor gedrag als regels, normen, prijsprikkels en technologie.
Een directielid van de Nederlandse Bank stelde recent dat ‘back to normal’ geen optie is. Dat leidt tot 3,7 graden opwarming en heeft catastrofale gevolgen voor onze samenleving. Stiglitz en Stern (Universiteit van Oxford) adviseren dat we nu moeten investeren in die sectoren die én de economie én het klimaatbeleid steunen. De Nederlandse doelen voor 2030 op klimaat- en ander gebied zijn helder én hoogstnoodzakelijk. Over hoe we daar komen valt nog wel wat te zeggen. Op Springtij gaat de industrie, overheden en maatschappij zoeken naar hoe ‘we’ dat gaan doen, wat ervoor nodig is én wat het kan opleveren.
Hoe ziet wonen en werken in een duurzame omgeving eruit? En welke stappen zijn zowel in de komende 10 jaar als in de volgende kabinetsperiode nodig om deze omgeving te ontwikkelen? Dit gaat niet alleen om onze energievoorziening, maar over een omgeving waarin onder andere beschikbaarheid en betaalbaarheid van woningen, gezondheid, sociale aspecten, mobiliteit en de verbinding tussen stad en regio in elkaar grijpen.
Nederland leeft met water. Als deltabewoners heeft onze identiteit zich ontwikkeld met de meanderende rivieren, ons profijt van en ontzag voor de zee en ons polderlandschap. Hollandsche kunstenaars hebben deze identiteit gevangen in hun beelden en woorden.